عملیات خاکی شامل کلیه کارهای لازم برای تمیز کردن بستر و حریم راه، خاکبرداری و خاکریزیخاک، سنگ یا سایر مصالح، یا در مسیر یا محدوده راه در منطقه عملیات طرح، طبق نقشه های اجرایی یا برابر دستورات دستگاه نظارت می باشد.
مرحله اول : پاک کردن ریشه کنی بستر و حریم راه
عملیات پاک کردن و ریشه کنی بستر حریم راه شامل برداشتن و به دور ریختن هرگونه مواد و مصالح زائد، نباتات و اشجار، ساختمان و ابنیه و هرگونه مانعی در تمامی حریم راه، مسیر کانالها و آبروها، محل احداث پل و ابنیه فنی و هر ناحیه و منطقه دیگری که در نقشه های اجرایی مشخص شده است، می باشد. پاک کردن و ریشه کنی بستر و حریم راه باید قبل از هرگونه خاکبرداری یا خاکریزی شروع شده و پایان یابد.
مرحله دوم : خاکبرداری و خاکریزی
برداشت هرگونه مصالح و مواد خاکی، شن و ماسه ای، قلوه سنگی و سنگی، ریزشی و لغزشی، صرف نظر از جنس و کیفیت آنها از مسیر راه، به منظور تسطیح، شیب بندی و آماده کردن مسیر اصلی راه یا راههای ورودی و خروجی و جاده های ارتباطی، موضوع عملیات خاکبرداری است. احداث خاکریز یا بالا آوردن بستر راه با خاک و سنگ حاصله از برشها یا با مصالح قرضه موضعی،جانبی یا منتخب، آماده سازی بستر زمین طبیعی برای ریختن، پخش و کوبیدن مصالح بر روی آن، و نیز خاکریزی پشت پی ها و شالوده ها، اطراف ابنیه فنی و مستحدثات، پرکردن اطراف لوله ها، چاهها، چاهکها وگودالهای موضعی مشمول عملیات خاکریزی است. کلیه عملیات خاکبرداری و خاکریزی باید بر اساس نقشه های اجرایی و برابر با ابعاد و اندازه های مشخص شده در نقشه ها یا دستورات دستگاه نظارت انجام شود. در حین عملیات خاکبرداری و خاکریزی باید مراقبت کامل به عمل آید تا هیچ گونه آسیبی به تأسیسات، تجهیزات، مستحدثات، ابنیه فنی، علائم و نقاط ثابت نقشه برداری، و اموال بخش دولتی و خصوصی وارد نیاید. عملیات خاکی باید همواره با زهکشی تواماً انجام گیرد و دستگاه نظارت در هنگام نیاز می تواند در مواقع بارندگیهای شدید، به منظور حفاظت عملیات انجام شده، کارهای خاکی را متوقف سازد. کلیه خاکهای حاصل از خاکبرداری باید در خاکریزها، راههای ارتباطی، پشت پلها و پی ها مصرف شود مگر در مواردی که دستگاه نظارت مصرف این خاکها را برای خاکریزی نامناسب و غیر قابل قبول دانسته یا زائد بر مصرف تشخیص دهد. عدم مصرف خاکهای حاصل از خاکبرداری به هر دلیل که باشد
باید قبلاً به تأیید دستگاه نظارت و کارفرما برسد. خاکهای غیر قابل مصرف و نیز خاکهای مناسب زائد بر مصرف باید در محلی که توسط دستگاه نظارت تعیین م یگردد، ذخیره شود. از انبار کردن این مصالح در اراضی زیر کشت، محوطه ترانشه ها، بستر رودخانه ها و نهرها و حریم راه باید خودداری شود. مصالح مرطوب یا یخ زده که در صورت خشک شدن به صورت مصالح مناسب در می آیند باید خشک شده و سپس در عملیات خاکریزی به کار برده شوند.
به منظور استفاده مصالح حاصل از خاکبرداری در کارهای بنایی و ابنیه فنی، دستگاه نظارت می تواند دستور نگهداری و انبار کردن مصالح از قبیل سنگ، شن و ماسه و غیره را که از برشها به دست می آید صادر نماید.